Podejście psychodynamiczne charakteryzuje się kilkoma kluczowymi cechami:
- Teoria góry lodowej: Podobnie jak góra lodowa, większa część naszego umysłu pozostaje ukryta pod powierzchnią. Podejście psychodynamiczne skupia się na odkrywaniu ukrytych myśli, pragnień i konfliktów, które kształtują nasze zachowanie.
- Nieświadomość i jej wpływ: Podejście psychodynamiczne zakłada istnienie nieświadomych procesów psychicznych, które wpływają na zachowanie i emocje. Terapeuci psychodynamiczni pomagają pacjentom odkrywać te ukryte procesy, analizują wewnętrzne konflikty i mechanizmy obronne, które kształtują życie psychiczne.
- Analiza relacji z dzieciństwa: Terapeuci psychodynamiczni badają historię życia pacjenta, ze szczególnym naciskiem na dzieciństwo i relacje z rodzicami lub opiekunami. Wierzą, że doświadczenia z młodości, wcześniejsze relacje kształtują osobowość i nasze obecne myśli, zachowania i reakcje na aktualne wyzwania.
- Konflikty wewnętrzne jako przyczyna problemów: Podejście psychodynamiczne podkreśla, że konflikty wewnętrzne, często nieświadome, są źródłem wielu problemów emocjonalnych i zachowań.
- Mechanizmy obronne: Pacjent ma i stosuje nieświadome sposoby unikania i redukowania potencjalnie zagrażających mu uczuć, np. lęku. Z jednej strony są one niezbędne dla utrzymania równowagi psychicznej, a z drugiej – gdy są stosowanie w sposób nadmierny i nieadekwatny – mogą być źródłem problemów psychicznych. Terapeuta rozpoznaje i analizuje mechanizmy obronne, które pacjent stosuje w reakcji na trudne tematy.
- Przeniesienie i przeciwprzeniesienie: Relacja między terapeutą a pacjentem jest centralna w podejściu psychodynamicznym. Pacjent nieświadomie przenosi na terapeutę reakcje emocjonalne (przeniesienie), których doświadczał wobec ważnych osób z własnego życia, a terapeuta reaguje na nie (przeciwprzeniesienie). Wzorce zachowań pacjenta wobec terapeuty mogą odsłonić ukryte konflikty i procesy. Terapeuta odkrywa je, analizuje i odzwierciedla.
- Interpretacje i zrozumienie: Terapeuci psychodynamiczni często formułują interpretacje, które pomagają pacjentowi zrozumieć ukryte źródła ich problemów.
- Przeszłość a terapia teraźniejszości: Podejście to analizuje przeszłość pacjenta, ale skupia się na tym, jak przeszłość wpływa na teraźniejszość, dzięki czemu pacjent staje się bardziej świadomy siebie i odkrywa jak może wprowadzić zmiany.
- Długi proces terapeutyczny: Terapia psychodynamiczna często jest dłuższym procesem, który umożliwia odkrywanie głębszych warstw umysłu i pracę nad ich zmianą.
- Znaczenie symptomów: W podejściu psychodynamicznym symptomy i problemy emocjonalne są wyrazem ukrytych konfliktów i pragnień. Praca nad zrozumieniem ich źródeł prowadzi do ich złagodzenia lub rozwiązania.
Podejście psychodynamiczne wymaga od terapeuty wiedzy o teoriach psychoanalitycznych oraz zdolności do empatycznego wsłuchiwania się w pacjenta. To jak odkrywanie ukrytych zakamarków umysłu, gdzie ukryte myśli i emocje wpływają na życie pacjenta.
