Somatic Experiencing® (SE™) to podejście terapeutyczne, które wychodzi naprzeciw tej wiedzy o ścisłej więzi między ciałem a psychiką. Pomaga odzyskać kontakt z własnymi odczuciami, uwolnić napięcia i przywrócić naturalny rytm układu nerwowego. To nie tyle rozmowa o przeszłości, ile stopniowy powrót do wewnętrznej równowagi — poprzez uważność na to, co dzieje się w ciele tu i teraz.

W gabinetach psychoterapeutycznych metoda ta znajduje zastosowanie zarówno w pracy z osobami po trudnych przeżyciach, jak i z tymi, którzy na co dzień doświadczają chronicznego napięcia, braku energii czy trudności w relaksacji. W przeciwieństwie do tradycyjnych form terapii, SE skupia się na odzyskaniu poczucia bezpieczeństwa w ciele — bo to właśnie ciało jest pierwszym miejscem, które reaguje na stres i ostatnim, które potrafi go puścić.

Czym jest Somatic Experiencing®?

Metoda Somatic Experiencing® została stworzona przez dr. Petera A. Levina – biofizyka, psychologa i badacza stresu. Inspiracją do jej powstania była obserwacja świata zwierząt. Levine zauważył, że dzikie zwierzęta, choć często narażone na sytuacje zagrażające życiu, nie rozwijają zaburzeń pourazowych. Ich ciała posiadają naturalny mechanizm rozładowywania nagromadzonej energii po doświadczeniu stresu.

Levine odkrył, że ten sam mechanizm istnieje również u człowieka — jednak w wyniku presji społecznej, potrzeby kontroli i braku uważności na sygnały z ciała często zostaje on zablokowany. W efekcie energia stresu może „zamrozić się” w układzie nerwowym i ujawniać pod postacią napięć, lęku, bezsenności czy chronicznego zmęczenia – objawów, które często łagodzimy dzięki relaksacji i pracy z oddechem lub programowi StopStres.

Somatic Experiencing® uczy, jak ponownie uruchomić ten naturalny proces samoregulacji. Zamiast koncentrować się na analizie wspomnień, terapeuta kieruje uwagę klienta na subtelne sygnały z ciała – takie jak drżenie, ciepło, rozszerzenie czy napięcie. To właśnie poprzez stopniowy, uważny kontakt z tymi odczuciami możliwe staje się uwalnianie energii uwięzionej w momencie traumy.

Proces ten odbywa się powoli, z dużą troską o granice i poczucie bezpieczeństwa. Celem nie jest konfrontacja, lecz stopniowe przywracanie równowagi, którą ciało utraciło. W rezultacie klient uczy się rozpoznawać swoje reakcje, słuchać sygnałów płynących z ciała i odzyskiwać poczucie wewnętrznej mocy.

Jak wygląda praca w podejściu Somatic Experiencing®?

Sesje w nurcie Somatic Experiencing różnią się od tradycyjnych spotkań terapeutycznych. Nie skupiają się na analizie historii ani na szczegółowym opisie trudnych wydarzeń. W centrum uwagi znajduje się doświadczenie płynące z ciała – jego odczucia, rytm i sposób reagowania na bodźce.

Podczas spotkania terapeuta towarzyszy klientowi w uważnej obserwacji doznań fizycznych: napięcia, ciepła, drżenia, przyspieszonego tętna czy zmiany oddechu. Nie chodzi o to, by te reakcje wywoływać, lecz by delikatnie zauważać to, co już jest obecne. Dzięki temu organizm może stopniowo dokończyć przerwany w przeszłości proces obronny i rozładować zablokowaną energię.

Kluczową zasadą w SE jest pendulacja – naturalny ruch pomiędzy napięciem a rozluźnieniem, pobudzeniem a uspokojeniem. Terapeuta pomaga klientowi doświadczać tych dwóch biegunów w bezpieczny sposób, aby układ nerwowy mógł odzyskać elastyczność i poczucie równowagi. Tempo pracy zawsze dostosowane jest do możliwości i gotowości danej osoby — proces toczy się powoli, bez przymusu i bez presji na szybki efekt.

Podczas sesji terapeuta pomaga:

• zatrzymać się i zauważyć sygnały płynące z ciała,
• uczyć się rozpoznawać momenty napięcia i odprężenia,
• stopniowo odbudowywać poczucie bezpieczeństwa w ciele,
• wracać do naturalnego rytmu oddechu i przepływu energii.

Z czasem ciało zaczyna reagować inaczej – z większą swobodą, spokojem i poczuciem mocy. Klient doświadcza, że zmiana nie zawsze wymaga opowieści, lecz często zaczyna się od prostego aktu uważności i zaufania do własnego ciała.

Dla kogo przeznaczona jest metoda SE?

Somatic Experiencing jest metodą skierowaną do osób, które odczuwają skutki stresu lub traumy – niezależnie od tego, czy chodzi o pojedyncze wydarzenie, czy o długotrwałe przeciążenie emocjonalne. W praktyce może być pomocna w bardzo różnych sytuacjach – od silnych doświadczeń życiowych po codzienne napięcia, które z czasem kumulują się w ciele.

Z metody SE mogą skorzystać szczególnie osoby, które:

• czują, że ich ciało jest w ciągłym napięciu i trudno im się zrelaksować,
• zmagają się z lękiem, odrętwieniem lub brakiem energii,
• przeżyły wypadek, chorobę, utratę lub przemoc, a mimo upływu czasu wciąż odczuwają skutki tamtych zdarzeń,
• mają poczucie, że rozumieją wszystko, ale ciało wciąż reaguje stresem,
• chcą odzyskać kontakt ze sobą, poczuć się bardziej obecni i bezpieczni w świecie.

SE może być też dobrym wyborem dla tych, którzy czują, że tradycyjne rozmowy o problemie nie przynoszą już ulgi i szukają uzupełnienia dla psychoterapii indywidualnej lub terapii traumy EMDR. Czasem to właśnie praca z ciałem staje się brakującym elementem procesu zdrowienia – pomaga domknąć to, czego nie udało się przeżyć ani nazwać słowami.

Efekty terapii Somatic Experiencing®

Proces terapii w nurcie Somatic Experiencing nie polega na szybkim pozbyciu się objawów, lecz na stopniowym przywracaniu równowagi w układzie nerwowym. Efekty pracy pojawiają się często w sposób subtelny – jako zmiany w oddechu, w odczuwaniu ciała czy w sposobie reagowania na stres. Z czasem wiele osób zauważa, że potrafi łatwiej się zatrzymać, rozpoznać napięcie i zareagować z większą łagodnością wobec siebie.

W miarę trwania procesu może pojawiać się głębsze poczucie bezpieczeństwa, spokoju i energii życiowej. Ciało, które wcześniej było w stanie ciągłej gotowości, zaczyna uczyć się odpoczywać. W efekcie poprawia się jakość snu, koncentracja i relacje z innymi ludźmi – efekty, które można wspierać również poprzez biofeedback. Dla wielu osób istotnym skutkiem terapii jest także odzyskanie zaufania do własnych reakcji i sygnałów ciała – do przekonania, że ciało nie jest wrogiem, lecz sprzymierzeńcem w procesie zdrowienia.

Metoda SE może stanowić cenne uzupełnienie innych form terapii lub być samodzielnym nurtem pracy nad sobą. Jej skuteczność wynika z tego, że obejmuje cały organizm – nie tylko myśli i emocje, lecz także fizjologię i mechanizmy samoregulacji. Dzięki temu uzdrawianie staje się procesem całościowym, a nie wyłącznie poznawczym.

Powrót do siebie

Somatic Experiencing to podejście, które uczy, jak wracać do kontaktu z ciałem i do życia w jego naturalnym rytmie – podobnie jak mindfulness, który rozwija uważność i obecność w ciele. Pomaga odzyskać zaufanie do własnych odczuć i dostrzec, że zmiana jest możliwa, nawet jeśli przez długi czas wydawała się poza zasięgiem. W pracy z ciałem nie chodzi o cofnięcie czasu, lecz o stworzenie warunków, w których organizm może dokończyć to, co kiedyś zostało przerwane.

Każda sesja jest zaproszeniem do spotkania ze sobą – z tym, co delikatne, zranione, ale i z tym, co żywe i odporne. Dla wielu osób to właśnie ta uważność i łagodność wobec siebie stają się początkiem realnej zmiany.

Jeśli odczuwasz, że Twoje ciało wciąż reaguje stresem, że trudno Ci się odprężyć lub że mimo świadomości przyczyn wciąż nosisz w sobie napięcie – być może Somatic Experiencing będzie dla Ciebie przestrzenią, w której nauczysz się słuchać swojego ciała i pozwolisz mu powoli wracać do równowagi.